ساماندهی کالبدی – فضایی محله، رویکردی در توسعه درونی شهر مورد بررسی: محله سلیمانی – تیموری منطقه 10 شهرداری تهران

محلات قدیمی شهرها، نه فقط به خاطر میراث فرهنگی خود، بلکه به خاطر بافت و خصوصیات شهری (شهرسازی)، که دارند مکان های مهمی محسوب می شوند. حال بافت ها و محلات قدیمی شهرها، به رغم شکوه و عظمت مثال زدنی آن ها به سبب عدم توجه دقیق و متناسب، چندی است دچار فرسودگی و ضعف شده اند. چنانچه اقدامات اساسی برای تثبیت و تداوم خصوصیات این گونه بافت ها صورت نگیرد، فروپاشی نظام سنتی و فرهنگی مسئله ای دور از ذهن نخواهد بود. از این رو باید برای حفظ و نگه داشتن محلات و بافت های کهن چاره ای اندیشید. از طرفی تلاش برای ارتقا و حفظ محله های کهن شهرها، گستره ای از دیدگاه های مختلف را به وجود آورده است، که هر کدام از آن ها درجه ای از مطلوبیت را کسب کرده اند. در این میان اتخاذ روند به کارگیری شاخص هایی از دیدگاه های توسعه درونی، نوشهرگرایی و توسعه پایدار که در یک راستا و برای تکمیل و تقویت هم به وجود آمده اند، می تواند کمک شایانی در ارائه راهبردها و راهکارهای اجرایی برای رسیدن به طرح ساماندهی و نقطه مطلوب وضع موجود محله سلیمانی– تیموری نماید. پیش بینی اطلاعات و آمار ایران در سال 1400 با تخمین جمعیت 130 میلیون نفر و با محاسبه نرخ رشد شهرنشینی فعلی نیاز به حداقل 2 برابر مساحت کنونی برای شهرها را قطعی می سازد و اگرچه بخشی از توسعه در حومه شهرها اتفاق می افتد، اما توان های درون شهری می تواند بخشی از این نیاز را مرتفع کند. محلات قدیمی و فرسوده بافت های کهن، امروزه در مقابل نیازهای زیستی جدید ناکارآمد شده و از درون تهی شده اند. این اتفاق نه تنها در کالبد مصنوع بافت، بلکه در ویژگی های اجتماعی– فرهنگی– اقتصادی آن نیز متبلور شده است، بنابراین نقش توجه به "توسعه درونی بافت های کهن" در این تحقیق مهم می باشد. همچنین برای رفع مشکلات ناشی از فرسودگی و زوال مراکز شهری و گسترش افقی شهرها، جنبش نوشهرگرایی به وجود آمد، این جنبش نیز برای تصدیق تفکر توسعه درونی و توسعه پایدار، برای ایجاد جوامع پایدار و کارا بازگشت به الگوی محلات سنتی را امری لازم می داند. در نهایت توسعه پایدار محلات شهرها زمانی اتفاق خواهد افتاد که به تمامی اجزای تشکیل دهنده شهر توجه شود. پس سعی بر این است تا با ساماندهی تک تک محلات قدیمی و فرسوده شهرها، از زمین های قابل بازیافت شهری و خصوصاً زمین های خالی و بلااستفاده درون شهری به طور کارآمد استفاده شود، تا شهرها از گسترش بی قواره به سوی حومه ها رهایی یابند. در این پژوهش ویژگی های کالبدی- فضایی (اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی، محیطی) محله سلیمانی– تیموری از منطقه 10 شهرداری تهران بررسی شده است، تلاش شده که با به کارگیری شاخص های مشترک در سه دیدگاه پیش گفته، راهبردها و راهکارهای اجرایی برای ارتقاء به وضع مطلوب این محله ارائه گردد و طرح پیشنهادی کاربری اراضی و معابر محله مورد پیشنهاد داده شود. نوع تحقیق کاربردی و از نوع هدف-گراست. جامعه آماری تحقیق 12345 نفر از سرپرستان خانوار ساکن در محله مورد مطالعه است. جامعه نمونه 180 نفر سرپرست خانوار با روش تصادفی انتخاب و پرسشگری شده است. برای بررسی و تحلیل داده-ها از روش کمی swot و بهره گیری از نرم افزار spss استفاده شد. نتیجه بررسی ها منجر به تهیه نقشه کاربری های اراضی و به طور خاص نظام معابر محله سلیمانی- تیموری شده است.